او موقع بازی راه نمیرود، نمیدود، جمع دوستان ندارد. حداکثر دو نفری بازی میکنند. آنها در هوای باز و در کوچه و خیابان بازی نمیکنند. آنها شیشه هیچ همسایه ای را نشکستهاند؛ آنها اصلاً بازی نمیکنند.
***
فرهنگ لغت میگوید: بازی یعنی سرگرمی، مشغولیت، تفریح، لعب، کار، ورزش و فریب. اما اینها فقط معنی لغوی است.
روانشناسان نیاز انسان به بازی را در نتیجه وجود انرژی مازادی میدانند که در انسان نهفته است و جایی باید به مصرف برسد.
در دیدگاه جامعهشناسی نیز بازی، وسیلهای برای تمرین زندگی اجتماعی است.
هنرمندان هم بازی را، هنری ناشی از فرهنگ و آداب و سنت های هر جامعه می دانند.
پس با این حساب بازیها را نمیتوان دست کم گرفت، گرچه همیشه و در هر زمان،بازیها با هدف پرکردن اوقات فراغت انسان طراحی شدهاند.
***
بازیها فراموش شدهاند. آیا شما در محله ، شهر یا شهرستان محل زندگیتان، تابستانها راه پدران و مادران را میروید، بازیهای جدیدی میسازید یا ...گیمنتها فراغتتان را پر میکند؟
بازیهای بومی، قبیلهای، محلی یا سنتی منطقه زندگی تان را میشناسید؟ یا تا بهحال از بزرگترها خواستهاید درباره بازیهای کودکیشان و محل زندگیشان برای شما بگویند و شما بخواهید بعضی از آنها را تجربه کنید؟
***
کارشناسان میگویند در بسیاری از بازی های محلی و سنتی، قوانین ساده و اولیهای از شکل درست اداره زندگی و هدایت آن آموزش داده و تمرین میشود تا افراد را به مهارتهای لازم برای رویارویی با موقعیتهای مختلف زندگی آشنا کند، مهارتهایی مانند احترام به دیگران، درک رقابت سالم، دستیابی به مهارت پذیرش شکست، کار گروهی، همکاری با دیگران برای رسیدن به یک هدف مشترک، ایثار و فداکاری، تلاش جسمی و فکری، اهمیت درستی و صداقت و...
با توجه به پهناوری اقلیمی و قومی و قبیلهای در ایران، معمولاً این بازیها با هدفهای خاص طراحی شده و درمیان مردم رایج بوده است. به طور مثال بازیهای مراسم عروسی، مراسم کشاورزی، برداشت محصول، عیدها، تغییر فصول، بارش باران، دور کردن خشکسالی و... که به مرور زمان و تغییر شیوههای زندگی، نسل امروز با بسیاری از آنها بیگانه است.
***
بازیهای سنتی اگر تکرار نشوند، فراموش میشوند و در واقع میمیرند. به همین دلیل شهرداری تهران جشنواره بازیهای سنتی را به زودی در تهران برگزار میکند؛ مثل سال گذشته.به گزارش سامانه مدیریت ارتباطات شهرداری تهران، در شرایطی که هجوم اسباب بازیهای مختلف و گاه غیر استاندارد الکترونیک، موجب کمرنگ شدن این بازیها در پایتخت شده است، جشنواره بازی های سنتی، با محوریت خانواده در مناطق مختلف شهر تهران برگزار میشود. بر اساس این گزارش پیشبینی می شود بالغ بر 10 هزار نفر از شهروندان تهرانی از خدمات آموزشی و تفریحی این جشنواره استفاده کنند. بر اساس
برنامه ریزی شهرداری تهران، در طول تعطیلات تابستانی، این جشنواره با صرف هزینه ای بالغ بر 300 میلیون ریال، در 370 محله شهر تهران برپا میشود. ضمن این که در خلال برگزاری این جشنواره امکان ارائه بسته های آموزشی هدفمند به کودکان و نوجوانان وجود دارد.
***
بسیاری از بازیهای سنتی در هر مکان و زمان و با کمترین امکانات قابل اجرا هستند. برخی از این بازیها برای فضاهای باز و برخی برای فضاهای بسته طراحی شدهاند. بر اساس مطالعات انجام شده، یکی از بهترین ویژگیهای بازیهای سنتی و بومی،
درگیر شدن همه نسلها و به تعبیری، تمامی افراد خانواده در جریان برخی از این بازی هاست که تحکیم روابط عاطفی خانواده را نیز به دنبال خواهد داشت.
در حال حاضر، بیش از پنج هزار بازی سنتی از مناطق مختلف ایران شناسایی شده است که همچنان کار طبقه بندی آنها ادامه دارد؛ اما بررسیهای دقیق تر بیانگر آن است که 420 نوع بازی با کمی تفاوت در چگونگی اجرا و با گویشهای متفاوت در مناطق مختلف ایران وجود دارد. بر اساس این گزارش شهرداری تهران نیز در برگزاری جشنواره بازی های سنتی، بازی هایی همچون «طناب کشی»، «شمع، گل، پروانه»، «گانیه» ، «نخ بازی»، «توپ چرخی»،
« گوشه بازی»، «خروس رنگی»، «سوت سوتک»،
« موش دونده»،« نی لبک» و ... را به خانوادهها، کودکان و نوجوانان معرفی میکند و در نتیجه زمینه احیای برخی از بازی های سنتی که به فراموشی سپرده شده اند هم فراهم می شود.
***
حالا اگر روزی در زنگ ورزش صحبت از بازیهای سنتی و اجرای آن شد، تعجب نکنید، چون زمزمه گنجاندن بازیهای سنتی در ساعت ورزش دانشآموزان در مدرسهها هم به گوش می رسد؛
هر چند که تا کنون اقدامی عملی در این زمینه دیده نشده است.